Het Finse Empowermentmodel

Augustus 2008

 

‘Empowerment’: een methode om mensen te helpen het leven te leven dat ze het liefst willen. Het zorgt ervoor dat men leert wat men wil en krijgt wat men wil. Het verhoogt het bewustzijn en laat mensen specifieke kennis en vaardigheden op doen, zodat ze hun eigen leven in handen nemen.

 

‘Empowerende’ of machtigende fotografie is een pedagogische methode die de Finse Miina Savolainen samen met een aantal anderen ontwikkelde en implementeerde in de wereld van educatie, zorg en therapie.

Het is geen ‘fototherapie’, dus het vereist geen therapeutische achtergrond van de fotograaf. Het wordt in therapie gebruikt als een aanvulling op de bestaande werkwijzen. De methode is breder dan zoals gebruikt in het project ‘the loveliest girl in the world’. Naast de interactieve fotosessies wordt er ook gebruik gemaakt van oude familiefoto’s en nieuwe foto’s worden gemaakt van thema’s die spelen in de actuele leefsituatie. De foto’s werken stimulerend bij het verkennen van het leven van de gefotografeerde en de facetten en rollen binnen familieverbanden. Ze helpen herinneringen samenhangend te maken en te duiden. Ook helpen ze communicatie in relaties op gang te brengen en te verbeteren. ‘Empowerende’ fotografie is gebaseerd op gelijkwaardigheid.

De ‘macht’ van de fotograaf wordt vervangen door interactie en dialoog en de gangbare waarde van foto’s wordt gerelativeerd door de subjectieve beleving te benadrukken. Dit proces van interactie en zelfbeschikking is helend. De gefotografeerde kiest de foto’s waarmee zij zich identificeert, iets dat alleen zijzelf kan doen. Als de empowerment haar werk wil doen kan zelfs een familielid die keuze niet maken. De keuze is als een bekrachtiging van innerlijke kracht en eigenheid.

 

Wat betekent dat nou voor de werkwijze:

 

Zaken die van belang zijn:

 

1. Het moment in het proces waarop de fotograaf in beeld komt.

Soms kan het zinvol zijn aan het begin van het therapeutische traject de foto’s te gaan maken, maar meestal zal dit later in het proces plaatsvinden. In individuele gevallen zal gekeken worden op welk moment dit het meest helend zal werken. De therapeut zal dit met de cliënt onderzoeken.

 

2. Voorkennis van de fotograaf.

In overleg met de cliënt zal gekozen worden voor het verstrekken van meer of minder informatie over het therapeutische proces aan de fotograaf. Hierin is veel mogelijk. Soms zal het zinvol zijn iets meer te vertellen en soms zal de helende werking bevorderd worden door een ‘blanco’ fotograaf. De fotograaf zal indien nodig altijd op de hoogte zijn van eventuele risico’s en zal daarin gecoacht worden door de therapeut.

 

3. De samenwerking tussen fotograaf, cliënt en therapeut.

Op het gekozen moment introduceert de therapeut de fotograaf bij de cliënt. Er vindt een overdrachtsgesprek plaats dat tevens fungeert als ‘klikmoment’.

De cliënt en fotograaf moeten het ‘zien zitten’ om met elkaar dit traject aan te gaan. In dit gesprek vindt ook de informatie-uitwisseling plaats. Cliënt vertelt zelf wat hij kwijt wil aan de fotograaf. Dit is besproken met de therapeut die alle informatie over het fototraject al heeft gegeven. De cliënt komt na het fototraject altijd bij de therapeut terug.

 

 

Te allen tijde zal het proces van de fotografie en het resultaat moeten bijdragen aan de heling van de cliënt. Dat is het voornaamste doel.

 

De rol van de fotograaf is een bijzondere:

 

Hij/zij zal zich bewust moeten zijn van zaken die kunnen spelen en daar adequaat op moeten kunnen reageren. Als altijd is het ‘op de foto’ gaan iets dat spanning oproept. De een vindt dat een heel prettige ervaring, de ander kruipt liever weg. Als ‘Empowering Photographer’ zul je dieper op deze zaken ingaan dan in ‘gewone’ fotografie gebruikelijk is.

Thema’s als angst voor wat er gebeurt, gêne, gevoelens over schoonheid en lelijkheid zullen in de interactie een plek moeten hebben. De fotograaf moet in staat zijn te benoemen en door te vragen. Ook moet hij/zij zich bewust zijn van wat de impact, van het beeld dat wordt gecreëerd, zou kunnen zijn.

Foto’s kunnen prachtige afbeeldingen zijn van onszelf, maar ook pijnlijke confrontaties. Het moment waarop de cliënt de foto’s ziet moet dan ook zorgvuldig gekozen worden en er moet tijd voor gemaakt worden. Indien helpend is de therapeut hierbij aanwezig. Er volgt tussen cliënt en therapeut altijd een gesprek om de ervaring te duiden en te plaatsen in het therapeutische proces.